PSYCHOONKOLOG: LęK PRZED BADANIEM MOżE STANOWIć O NASZYM żYCIU

Niedawno pisaliśmy o 24-letniej pacjentce z Podkarpacia, której lekarze usunęli 100-kilogramowego guza z jamy brzusznej. Kobieta nie zgłaszała się do lekarza ze strachu, poszła dopiero za namową chłopaka, gdy pojawiły się problemy z oddychaniem. "Jestem daleka od oceniania postępowania tej kobiety dlatego, że nic o niej nie wiemy. Niemniej jednak ta sytuacja pokazuje jak bardzo, z różnych powodów, czasami bardzo złożonych, potrafimy dostosować się do ogromnego dyskomfortu" - zauważyła psycholog dr Mariola Kosowicz w rozmowie z PAP.

Błędne koło lęku

Zdaniem ekspertki osoba, która ignoruje objawy raka, wpada w błędne koło lęku, z którego trudno się wydostać. "Problem zaczyna się, kiedy ignorujemy niepokojące objawy, wierząc, że same znikną. Nie znikają jednak i coraz bardziej obawiamy się konfrontacji. Tak powstaje błędne koło lęku i unikania konfrontacji. Nie trafiają już do nas racjonalne argumenty, że chcąc realizować swoje marzenia, role społeczne, musimy móc żyć, że mamy bliskich, dla których jesteśmy ważni, itp. Lęk odbiera jasność widzenia" - podkreśla dr Mariola Kosowicz.

Schemat zawsze wygląda podobnie. Wystraszony pacjent udaje, że problemu nie ma, a na koniec zgłasza się do lekarza z bardzo zaawansowanymi objawami. Często okazuje się, że rak jest już późnym stadium i rokowanie jest trudne.

Lekarze podkreślają: rak to nie wyrok, a wykryty wcześnie w znakomitej większości przypadków jest wyleczalny. Problem stanowią nowotwory rozsiane, z odległymi przerzutami. I właśnie o to toczy się gra. Nie jesteśmy w stanie zrobić nic, żeby ze 100-procentową pewnością uniknąć zachorowania na nowotwór złośliwy, ale czujność onkologiczna może sprawić, że złapiemy go jak najszybciej.

"Konfrontacja z sytuacją trudną to wielkie sprawdzam dla naszych zasobów i ograniczeń. Często nie ma znaczenia, jaki zawód wykonujemy. Lekarze też badają się za późno" - zauważyła psycholog.

Badania profilaktyczne w Polsce

Psycholog podpowiada, że sposobem na przełamanie schematu jest otwarte mówienie o badaniach lekarskich w domu. "Kierujemy się wzorcami, które wcześniej ktoś nam przekazał. Jeżeli w rodzinie nie rozmawiało się o tym, że tata był na badaniu prostaty, a babcia poszła na mammografię, jeżeli nie mamy wypracowanych pewnych wzorców dotyczących profilaktyki i dbania o zdrowie, nasza reakcja może być nieadekwatna do potencjalnego zagrożenia. Dziecku należy wytłumaczyć, co to są za badania, ale w taki sposób, aby go nie wystraszyć" - mówi specjalistka.

Badania profilaktyczne, jakim regularnie powinien poddawać się każdy dorosły, to:

• morfologia krwi - co rok - profilaktyka raka krwi;
• cytologia - min. co 3 lata - profilaktyka raka szyjki macicy;
• USG piersi - raz w roku - profilaktyka raka piersi;
• kontrola dermatologiczna - co rok - profilaktyka raka skóry;
• test na krew utajoną w kale - według zaleceń lekarza - profilaktyka raka jelita grubego;
• test PSA z krwi - według zaleceń lekarz - profilaktyka raka prostaty.

Natomiast programy profilaktyczne dostępne w Polsce to:

Program profilaktyki raka szyjki macicy (cytologia) - adresowany do kobiet w wieku 25-59 lat, które:

• nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich trzech lat;
• obciążonych czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV - typem wysokiego ryzyka), które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 12 miesięcy;
• były leczone z powodu nowotworu złośliwego szyjki macicy, po zakończeniu kontroli onkologicznej (decyzję podejmuje lekarz prowadzący leczenie onkologiczne).

Program profilaktyki raka piersi (mammografia) - adresowany do kobiet w wieku 50-69 lat, które:

• nie miały wykonywanej mammografii w ciągu ostatnich dwóch lat;
• otrzymały w ramach programu profilaktyki raka piersi pisemne wskazanie do wykonania ponownej mammografii po 12 miesiącach z powodu obciążenia następującymi czynnikami ryzyka: rak piersi wśród członków rodziny (matka, siostra, córka), mutacja w obrębie genów BRCA1 lub BRCA2;
• i nie miały wcześniej stwierdzonej zmiany nowotworowej piersi o charakterze złośliwym.

Program badań przesiewowych raka jelita grubego (kolonoskopia) - adresowany do osób w wieku:

• od 50 do 65 lat;,
• od 40 do 49 lat, jeśli u najbliższych krewnych pacjenta, rozpoznano nowotwór jelita grubego.

Źródła: Poradnik "Vademecum zdrowia", nfz.gov.pl, PAP

Zobacz także

Ekspert: trzeba odwrócić myślenie o raku

Choruje coraz więcej młodych. "To nowe wyzwanie"

2023-05-29T08:22:42Z dg43tfdfdgfd